पंखामन

मन पंखाजस्तो हुन्छ
जुन घुमिरहन्छ लगातार
तर फुत्कीन पाउदैन 
आफ्नो जराबाट ।

यहि पंखामनकै घुमाइबाट हेर्दा
स्थीर देखिन्छ संसार
स्थीर देखिन्छ सडकको मान्छे
स्थीर देखिन्छ आकाशमा चरा
हावा स्थीर
समय स्थीर
बस् स्थीर देखिदैन त
स्वयम् आफु ।

तर जब झ्याप्प निभ्छ बत्ती
रोकिन्छ पंखा
रोकिन्छ पंखामन
अनी चाल पाइन्छ आफ्नो गती
अथवा भनौ
खासमा आफु स्थीर भएको अनुभुति।

पर्दा


हलुका पर्दा नयाँ दुलहिजस्तै हुन्छ
शान्त पनि, चञ्चल पनि
निकैबेरसम्म चुपचाप रहन्छ पर्दा
तर सानो हावाले पनि
हल्लाइदिन्छ यसलाई ।

पर्दा हल्लीएपछि
मुस्कुराउछ झ्याल
काउकुती लाग्छ
झ्यालका सीसाहरुमा ।

त्यहि सीसाको पारदर्शी बाटो हुदै
आकाशको चेहरा देखिन्छ
सडकको थकान देखिन्छ
प्रकृतिका केही रङहरु देखिन्छन् ।

पर्दा बाहिरको संसार
अब कसैलाइ प्यारो लाग्दैन
अब त कोठा नै हो संसार
मोनिटरमा लहरै बस्छन् सबै महादेशहरु
फ्रेममा सजिन्छन् सुन्दर फूलका तस्विर
बाँसना दिन छदैछन् अनेकथरी अत्तर ।

तर झ्याल सत्य हो
झ्यालका पारदर्शी सीसा पनि सत्य हुन्
अझ त्यो भन्दा ठूलो सत्य हो
झ्यालमा टाँगिएको हलुका पर्दा
जसलाइ सानो हावाले पनि हल्लाइदिन्छ ।
(१६–१२–०७०)

KATHA WAI WAI KO: Brand Documentary

दोबाटोमा उभिएर

गिन्ती गर्दैछु जीवनका चोरबाटाहरु
यो दोबाटोमा उभिएर ।

म आएको सडकको कालो पाप्रो उप्काएर
सोध्न मन लागेको छ
कति भयो दुख्न थालेको ?
कति भयो हाँस्न छाँडेको ?

आकाशको परेलीमा जथाभावी कोतरेर
पार्न मन लागेको छ
एउटा ठूलो झरी
जोसँगै म बग्न सकु
कहि, कतै
कतिञ्जेल रहन सकुँला र म ?
यो दोबाटोमा उभिएर ।

म यत्तिकै अल्झिएको होइन यहाँ
मेरो यात्राको पनि आफ्नै कथा छ
जुन ‘एकादेश’ बाट शुरु हुदैन
किनकी मेरो देश
अझै ‘एकादेश’ बनेकै छैन ।

मेरो कथामा म शुरु हुन्छु
एउटा अन्तहिन डुबानबाट
जहाँ केवल पानी नै पानी छ
र म तैरिरहेछु कमलको पात बनेर
मञ्जुश्रीको तरवार बैशाखी लिई
जमिनमा उभिन सिक्छु एकदिन
र शानसँग शीर ठाडो पार्दै
फैलिन्छु स्वयम्भुको डाडोसम्म ।

तर चढ्दाचढ्दै उकालो
मनाउदा–मनाउदै उत्सव
काटिन्छु म अध्यारो झ्याङमा
र डोको भरेर चढाइन्छ
मेरो ओठ र नाक
एउटा पागल भाकलको लागी ।

आज खोज्दै गर्दा हराएको मेरो ओठ
अर्कैको ओठले घोषणा गर्छ
यो ‘नहराएको सूचना’
छाम्दै गर्दा ताँछिएको मेरो नाक
अर्कैले लाउछ नताछिएको लाहाछाप
यो ताछिएकै सम्म नाके मैदानमा
मलाइ नै पढाइन्छ
मेरो अर्कै इतिहास
र लुकाइन्छ मेरा आशुहरु
कुनै अध्यारो इनारमा ।

आज म आफै बामे सर्दैछु फेरि
र सोच्दैछु अबको यात्राबारे
यो दोबाटोमा उभिएर ।

यहाँ पुग्नलाइ
हिडिसकेछु अनेकौ बाटो
घुमिसकेछु अनेकौ घुम्ती
आएकै बाटोमा फर्किने
अब साहस छैन यी पैतलामा
अब त केवल हिड्नुछ अगाडि
कि दाया, कि बाया
म रोज्दैछु आउदो बाटो
या भनौ रोज्ने कोसीस गर्दैछु
यो दोबाटोमा उभिएर ।

घरि कुनै बच्चाजस्तै बनेर
उफार्न मन लाग्छ एउटा पुरानो सिक्का
‘हेड’ आए दाया
‘टेल’ आए बाया
घरि गन्ती गर्न मन लाग्छ अङ्कहरु
‘इन्फीनिटी’ सम्म
ता कि त्यसैको बहानामा
आराम गर्न सकुँ
थप केहीदिन ।

यो दोबाटोमा
छैन रै‘छ कुनै चौतारी
छैन रै‘छ कुनै विश्रामस्थल
बरु रै‘छ त केवल उजाड अवशेष
र ढुँगैढुँगाले बनेको
एउटा अतृप्त ‘मिराज’
जहाँ झुक्कीएर आउछन् केही चराहरु
र उड्छन् माथी–माथीबाटै
म जस्तै गरेर ।

यहि अल्झिरहने हो भने
म पनि हुन सक्छु शिकार
कसैको गुलेलीको
या आफ्नै हिनताको
झस्कीदै सोचिरहेछु
सोच्दै झस्किरहेछु
यो दोबाटोमा उभिएर ।
(१३–११–२०७०)

सालिक कलिङ सालिक

यो सालिकभन्दा अगाडिको बाटो
अब तिमी आफै तय गर
म त गोल हिडाइको पुँछारमा
थकाइ मार्दा मार्दै
आफै सालिक भएछु ।

सँगै सुरु गरेथ्यौ यात्रा
समय र मैले
समयभन्दा अगाडि दौडदादौडदै
टक्क जमे म एकदिन
जसरी चिसोले कठ्याङ्ग्रीएर पानी जम्ने गर्छ
ङिच्च दात देखाएर
छेउबाट समय सलल बगेको
लाग्छ आजै हो
अब तिमी आफै दौड
यो ‘फ्रिजिङ पोइन्ट’ भन्दा अगाडि
म त चिसोसँग लड्न नजान्दा
आज सालिक भएछु ।

मानौ म भइन
र छैन पनि त
त के फरक छ
के गती धिमा छ हावाको ?
के तेज कम छ किरणको ?
म जसरी उठाउथे शीर
मेरो लागी पो त्यो शीर थियो
अरुको लागी त त्यो
घिनलाग्दो पैतला पनि त रहेछ
म जसरी बुर्कुसी मारेर उड्दथे वायुयानमा
मलाइ पो थाहा थियो
मलाइ भेट्नुछ त्यो सम्म क्षितिज
तर कहाँ अरुलाइ चेत दिन सके मैले ?
अब तिमी आफै उडेर हेर यहाँबाट
कहाँ सजिलो छ र उड्न पनि ?
म त कुद्दाकुद्दै, उड्दाउड्दै
ठोकिएर चुचुरोभन्दा अलि मुनिको पत्थरमा
आज सालिक भएछु ।

सायद हर सालिकहरु
जीवनदेखि डराएरै सालिक बनेका रहेछन्
जीवनदेखि डराएरै
आज आफै छाप्दैछु अखबारमा
आफ्नै मृत्युको अफवाह
जुन अखबार समेत काम लाग्न सक्छ
कुनै चना चटपटेको घुम्तीपसलमा
म के मा काम लागुला ?
म सालिकझै भएर सोचमग्न छु
म सोचमग्न भएर सालिकझै छु ।
(२०७०–१०–०४)

मेरी दिदी - २

मेरी दिदी मैनबत्तीको मधुरो उज्यालोमा खोज्दैछिन्
आफ्नो श्रीमानको अन्तिम तस्विर
जुन भेटिनेबित्तिकै
उनी निदाएको छोरालाई पनि जबर्जस्ती उठाउनेछिन्
र चिच्याउदै बताउनेछिन्
'यि तिम्रो बुवा
हराउनुभा'थ्यो
आज भेटिनुभो ।'

कहिले मैनबत्ती हेर्दै
त कहिले मैनबत्तीले देखाएको साँघुरो भविष्य हेर्दै
उनले समय बिताउन जानेको पनि वर्षौ भइसकेछ
यसबिच उनको आँगनमा नफुलेका हैनन्
आश्वासनका रङ्गी-बिरङ्गी फूलहरु-
     १. छोरालाई पढ्न संविधानको चिल्लो गाता
     २. गाउनलाई सात सरगम मिलेको राष्ट्रिय गान
     ३. ओढ्नलाई चन्द्र-सूर्यवाल राष्ट्रिय ध्वजा
         आदि-आदि
तर उनको आकाशबाट त उहिल्यै विलाइसकेको छ
उनको प्यारो चन्द्र-सूर्य
अब बाकि छ त
मात्र एउटा च्यातिएको रातो पछ्यौरी
जुन ओढेर काट्नुछ उनले
यो चीसो जीवन ।

न त उनले कहिल्यै भेटीन्
आफ्नो श्रीमानको त्यो अन्तिम तस्विर
न त कहिल्यै निभ्न नै दिइन्
उनको पर्खाइको लामो मैनबत्ती
मैनबत्ती किन्न नसकेको बेला पनि
बालिदिन्छिन् अचेल उनी आफ्नो आँखा
जुन चुहिरहन्छ लगातार
मैनबत्तीझैँ ।
(०६-बैशाख-०६९)

युद्ध

Source: http://blogbishad.blogspot.com
जनवरीका लामा अध्यारा रातहरुमा
शान्त देखिने प्रत्यक परेवाहरु
चुपचाप युद्ध कोरलिरहेछन्

थोरै मकैका दाना खोतल्छन्
धेरै थोरै खान्छन्

अलि धेरै बारुद बनाउछन्
साच्चै !
यी पागल परेवाहरु
किन युद्ध जन्माउछन्

जोताहाहरु जोत्छन्
खोस्रीन्छन्
र खोज्छने जीवनहरु
प्रहरैप्रहरको शताब्दीको असीम यातनापिछ
उकालिन्छन् समरशीखरमा
र ताराहरुलाई साक्षी राखी
सबैभन्दा बढी राता गुराँस रोज्छन्
साच्चै !
यी पागल जोताहाहरु
किन युद्ध रोज्छन्

लुङ्गरीको बगरमा
काला बादलको
मनभरी गाली थापेर
फेरी पनि खुर्मी दिदी
प्रत्यकक कालरात्रीहरुमा
ढुङ्गा ओसार्न बगँर धाउछिन
आज वन गइछिन्
दुईचरओटा सिमल ढालेर
डोकोभरीको अली बलीयो
मुढा ओसारिछिन्
साच्चै !
यी पागल खुर्मी दिदीले
किन युद्ध ओसारिछिन्

अनुहारमै बडेमानको जुम्रा भेटाइदा
चोखो गाउँबाट निकालिएथ्यो जुल्फे
छेउकै बाहुनटोलमा
मनभरीको चिनी बर्षिदिदा
नछोइने पिँजडामा हुलिएथ्यो जुल्फे
घैटोमा बन्देजथ्यो जुल्फेलाई
घाममा बन्देजथ्यो जुल्फेलाई
अचेल साँझपख यो जुल्फे
मसाल बाल्दै आउछ
र सिँगै बस्ती बोक्छु भन्छ
साच्चै !
यो पागल जुल्फे
किन युद्ध बोकु भन्छ

ब्रम्हाण्डका आलीहरुमा
एकमाना लाँभा पोखेर
रमाउथे आगन्तुक सुर्यहरु
अनी आदिवासी ताराका सन्ततीहरु
चुपचाप आफ्ना ग्रहहरुलाई
दलालीको चेतना चुसाउथे
आज कोदालीको भाषा सिकाएछन्
आज हँसिया र बाचरोको भाषा सिकाएछन्
साच्चै !
यी पागल ताराहरुले
किन युद्धको भाषा सिकाएछन्

जनवरीका लामा अध्यारा रातहरुमा
शान्त देखिने प्रत्यक परेवाहरु
चुपचाप युद्ध कोरलिरहेछन् ।