पोछा

जुग पुरानो चलनचल्तीको बाल्टीन

फुटेपनि फालिएको छैन ।

यो पुरानो बाल्टीन

भरिएको छ

पोछाको पसिनाले

पोछाको आसुले ।

यहि बाल्टिनभित्र

चोबिन्छ पोछा

निचोरिन्छ उसको जेलिएको लट्टा

र निल्न लगाइन्छ 

संसारभरको दाग-मैलो ।

भविष्यझै अध्यारा घरका 

कुना-कुनामा घस्रिदा-घस्रिदै

गलिसक्यो उनको फलामको ढाड

र सुन्नुपर्छ- "चाडै बुढी भएछौ" ।

दागै-दागको भुइँमाथी 

गर्दै ओहोर-दोहोर

परिसक्यो अनुहारमै पोते

र सुन्नुपर्छ- "कति गर्छौ मेक-अप ?"

म व्याकरण नहेरिकनै भन्न सक्छु

'पोछा' स्त्रीलिङ्ग शब्द हो ।

(साभार: 

https://sahityapost.com/2020/06/9996/ )

आँखा भित्र, आँखा बाहिर (याद-१)

पर्दा भित्र, पर्दा बाहिर

उजेली र रात

आँखा भित्र, आँखा बाहिर

डुलि बस्छ याद 

सम्झनाको लुकामारी

एक्लोपनलाइ एक्लै पारी

ढोका बाहिर, ढोका भित्र

आफ्नै हुन्छ साथ

आँखा भित्र, आँखा बाहिर

डुलि बस्छ याद 

कुर्दाकुर्दै फुल्यो धुपी

अँगालोमा आफ्नै लुकी

दैलो भित्र, दैलो बाहिर

चियाउछ चाँद

आँखा भित्र, आँखा बाहिर

डुलि बस्छ याद

आफू

हरदिन कामबाट फर्किएपछि

भनु न आफैलाइ स्याबास

मारू न आफैलाइ धाप ।

दिनभर खियाएपछि नङ्ग्रा

राखु न आफ्नै हातमाथी हात

चुमु न आफ्ना अौलाहरू ।

जिन्दगीमा

गरू न आफूलाइ पनि माया

तब पो बाड्न सकिन्छ अरूलाइ ।

आँखा

पुरानो डसनाजस्तै त छन् यी आँखा

यी आँखामा जमेका छन्

धुलोजस्तै सपनाहरू ।

रूझ्दै-धुदै-सुक्दै

तन्ना बनेर परेली

छोपिदिन्छ यी आँखा।

नागपञ्चमी

नागतन्त्र अर्थात यो लोकतन्त्रमा

एकैदिन पर्नुपर्ने: नागपञ्चमी र चुनाव 

के फरक छ र ?

नागचित्र टाँस्नु मूलढोकामा

र खसाल्नु मतको काँचुली पेटीकाभरी ।

आखिर डसेरै छोड्छन् नाग-

भुइँबाट, कुर्सीबाट ।

जीवनका धुनहरू

हाँगामाथी सुस्तरी टेकेर

हिउदमा सुकेर, झरीमा रूझेर

यि पाइला हुन् कि फूलहरू

फूल्दै गाउछन्, जीवनका धुनहरू

कहिले ग्रहण, कहिले खुशी

पूर्णे आउछ, आउछ अौसी

अँधेरीमा चाँदनी छरेर

तारासँग मिलेर, रातसँग लडेर

जूनले फुक्छ बिगुलहरू

फूक्दै गाउछ, जीवनका धुनहरू

खाल्डा-खुल्डी कति-कति यात्राभरी

चोट - खत - दाग होला मनभरी

मनको खालीपनलाइ पुरेर

छहारीले घेरेर, दुखलाइ छेकेर

चौतारीका शीतल पलहरू

सधै गाउछन्, जीवनका धुनहरू

काइयो

जवानी 

नया काइयो जस्तै हो

लहरै मिलेर बसेका हुन्छन्

उमंगका दातहरू ।

उमेर ढलेपछि

अौधि माया लाग्छ

थोते काइयोको पनि।

निन्द्रा

कसले भन्छ

कि प्रेममा  

लाग्दैन निन्द्रा

मज्जाले लाग्छ ।

बरू गरीबीमा लाग्दैन

भोकले निन्द्रा ।

यसरी बाँचिदिउ

लाग्छ यसरी बाँचिदिउ

कि मेरै सपनाले डाह गरोस

मेरो जिन्दगीसँग ।

स्याम्पु

समाजको कपालभरी पर्यो लिखा

र पखाल्न स्याम्पु जन्मियो

अर्थात धर्म जन्मियो ।

अचेल

समाजको आँखा छोपिएको छ पीरो फिजले

र लिखा पसेको छ मगजभित्र ।

मैले छुदा...

मनमा सबको देउतै त हुन्छ - सुनेथे

सबै मान्छे एउटै त हुन्छ - सुनेथे

तर सत्य बेग्लै हुदो रै'छ

छुन्न म आसु, मैले छुदा विष बन्दो रै'छ 

हास्छ मूर्ती - मैले खोपेको पत्थरको मूर्ती

बाँच्न देउ मलाइ, खै मेरो आकाश, मेरो धर्ती ?

मलाइ मान्छे नमान्ने, यो देउता म मान्दिन

मलाइ मान्छे नठान्ने, समाज म चिन्दिन

यो हावा, यो पानी, साझा त हुन्छ - सुनेथे

निराशामा नि आशा त हुन्छ - सुनेथे

सुनेजस्तो संसार नहुदो रै'छ

छुन्न म आसु, मैले छुदा विष बन्दो रै'छ

सारङ्गी

जसै रेटिन्छ तार

बज्छ थाल्छ सारङ्गी ।

सारङ्गी सिकाउछ-

'अरूको पीडाको धुन

मन पराउछ यो दुनिया ।'

कप

चुमिरहन्छु

प्रत्यक चुस्कीसँगै

र तिमि भएको कल्पना गर्छु ।

चियाभन्दा तिमिले दिएको

यो कपको स्वाद मिठो लाग्छ ।

डोरी

पेट भोकै पारेर

एकदिन रित्याइए सबै बोरा

र बोराका रेशा-रेशा बाटेर

पूजिवादले बेच्न थाल्यो

गर्धन बेर्ने डोरीहरू ।

तिमि ब्रान्डेड डोरी किन्छौ

र म कमसल 

किन्ने त मृत्यु न हो ।

चश्मा

हर मुस्कान भित्र

लुकेका छन् 

अनगिन्ति पीरहरू ।

मान्छे हाँसेको 

प्रष्ट देखिन्छ चश्माबाट ।

लुकेका व्यथा देखिने चश्मा

सायद आविष्कारै भएन ।

चन्द्रमाको आसु

चन्द्रमाको आसु बनी

उजेली थोरै खसिदियो

रात रोयो, मन रोयो

ओठ भने हासिदियो

मुहारभरी झरी पर्छ

आँखा टिलपिल भइदिदा

रसाउछ यो मनको भित्ता

एक्लै गीत गाइदिदा

जूनकिरी उड्दै-उड्दै

पर कतै विलाइदियो

रात रोयो, मन रोयो

ओठ भने हासिदियो

बाहिर फैलि दिन्छु बरै

बोल्ने कुरा अर्कै हुन्छ

भित्र थिग्रि दिन्छु कठै

मनले मनमै कुरा थुन्छ

मुकुण्डोको खेती गर्दै

मान्छे जूनी बाँचिदियो

रात रोयो, मन रोयो

ओठ भने हासिदियो

टोपी

निर्जिव हिमालले मात्र

बनेको छैन यो देश ।

खासमा बनेको छ

सजिव आत्माहरूले ।

जसरी

ढाका टोपी नै देश होइन

बरू तिम्रो शीर हो देश ।

परिचयपत्र

पासोजस्तो झुण्डिएर

दिनरात मेरो घाटिमा

यो परिचयपत्र

मसँगै माग्दैछ

मेरो परिचय ।

मान्छेको परिचय

नाम, दर्जाले मात्र

कहाँ जनाउछ र !

झुमर

झुमरका काचभरी छन्

मजदुरका चोटका राता धब्बाहरू

त्यसैले त यति मजा लिदैछ

यो सम्भ्रान्त रात ।

ऐना

घामसँग

समाजसँग

सिँगो संसारसँग

सहजै सक्छ मान्छे

आँखामा आँखा जुधाउन

मात्र

ऐनासँग सक्दैन ।