दर्दनाक जोक

मैले भख्खर खबर पाए
एउटा दर्दनाक जोक सुनेर
अन्ततः उसको मृत्यु भयो ।

तिम्लाइ हाँसो लाग्यो होला सायद
कसैलाई हाँसो लाग्ने
कसैलाई पीडा हुने
यो कस्तो जोक हो यार ?

एउटा ‘क’ पात्रले यसलाई सुनाएथ्यो
‘हात्तीको दात बाहिर निस्किएकोले उसको बिहे भएन’
बाकि सब मरिमरि हाँसे
ऊ भने हाँस्न सकेन
सायद उसलाई लाग्यो
हात्तीको देखाउने दात र ऊ एउटै हो ।

जोक सुनेपछि उसलाई बेस्मारी ज्वरो आयो
रिङटा लाग्यो
कामेको हातले मानौ अन्तिम पेग जिन्दगी उठायो
कल्ले धेरै पीउने बहानामा सकिनसकि पियो
र फाइनान्समा भख्खर लिएको चमकदार बाइक चढेर
ऊ डेराको कालकोठरीतिर निस्क्यो ।

अ... उसको बारेमा भन्नुपर्दा
ऊ सानैदेखि डराउथ्यो आफ्नो दुब्लोपनदेखि
ऐनाको आफ्नो प्रतिविम्बदेखि
‘थुक्क जोक पनि नबुझ्ने मु**, पाँखे’
कसैले यस्तै केही भनिदेला भनेर
उसले अरुको कुरा सकिनु अघि नै थपडी बजाउनुपर्छ भन्ने सिक्यो
कसैले ‘पाँखे’ भनिदेला भन्ने डरले
उसले पहिल्यै अरुलाई ‘पाँखे’ भन्न थाल्यो
अब ऊ नाँच्दै थियो
सापटी सपनाको झिलीमिली डिस्कोमा ।

आखीर हो त ऊ उहि गाउले ‘पाँखे’
लक्की ड्र मार्फत बाँडिएको
कुँहिएको चामल खाएर भिरपाँखामा हुर्किएको
यो शहरी शुद्ध नग्नता उसलाई पचेन
अपच सपनाको फुडपोइजनिङ भएर
पहिल्यैदेखि बिरामी त थियो नै
अझ त्यो माथी यो हदसम्मको दर्दनाक जोक ।

भाँडाको चारपाटे कोठामा गएर उसले बेस्मारी छाद्न थाल्यो
उसले ओकल्यो
–    फेयर एण्ड हेन्समको सिद्धिएको कालो ट्युब
–    सिसा फुटीसकेको फेसनदार चश्मा
–    बाइकको तिर्न बाकि क्षतविक्षत रसिदहरु
–    कुनै केटीको नग्न फोटो
–    फेल भएको सर्टिफिकेट
–    गाजा बनाउन ठिक्क पारिराखेको चम्कीलो कागज
र अन्तिममा
–    भख्खर बितेकी बुढी आमाको अन्तिम पत्र ।

मैले ढाँटेको होइन
नपत्याए उसको पोस्टमार्टम रिपोर्ट पल्टाएर हेर्नुस्
‘एउटा दर्दनाक जोक सुनेर
अन्ततः उसको मृत्यु भयो ।’
04 OCT 2012

(Feedback for 3 days 'TRAINING CUM WORKSHOP' organized by APEX CAREER SERVICE)

बिहानैदेखिको भोक अनि ‘प्रीजेन्टेसन’को चाँपका बिच यो ठिटो त्यो दिन साथीहरुलाइ भन्दै थियो – ‘ट्रेनिङमा चाहि जसरी पनि बस्नुपर्छ है ।’ तर म आफै मनमनै सोच्दै थिए ‘सब प्रवचन नै त होला, म नै सबैभन्दा पहिला भाग्नेछु ।’ एपेक्स कलेजले बीबीए बी.आइ. र बी.सि.आइ.एस. जस्तै हामी बीबीए अन्तिम सेमेस्टरका विद्यार्थीका लागि भनेर गत सेप्टेम्बर २५, २६ र २७ मा ‘ट्रेनिङ कम् वर्कसप’ आयोजना ग¥यो । बिहान ६:३० देखि ११ बजे सम्मको लगातारको क्लास र त्यसपछि १२ देखि साँझ ६:३० सम्मको यो ‘ट्रेनिङ’, समग्रमा १२ घण्टाको यो कलेजको ‘वनवास’, कतै हाम्रो लागि एउटा ‘वोरिङ’ अनुभव मात्र त बन्नेछैन भनेर सुरुमा हामी नहिच्किएका होइनौँ । तर जब हामी ‘सिक्स सिग्मा हल’ मा छिर्यौँ, कुल सरको ‘कूल’ आवाजमा हामीले एउटा अजीव प्रतिबद्धता भेट्यौँ । हामीले महसुस गर्यौँ– ‘यो फ्रेन्च कटले केही न केही त पक्कै दिनेवाला छ ।’

शुरुमै विनय सरले कलेजपछि हामीले ‘जोरी खोज्नुपर्ने’ केही तथ्यहरुसँग हामीलाइ अवगत गराउनुभयो । उहाँले ‘ग्रेड डज नट म्याटर’ भन्दा नब्बे प्रतिशत भन्दा बढीले जोड जोडले ताली बजाए । ‘ग्रेडवाला’ भएपनि त्यो तालीमा मेरो ताली सबैभन्दा चर्को थियो । त्यसपछि भरत सरले नेपाल र अन्तर्राष्ट्रिय एम.बी.ए. को तथ्यगत चित्रण राखिदिदा हामीले आफै संश्लेसन गर्यौँ ‘नेपालको एम.बी.ए. पनि कम रैनछ ।’ त्यसपछि नेपाल राष्ट्र बैंकका डेप्युटी डाइरेक्टर डिल्लीराम पोखरेल सरले नेपालको वित्तिय क्षेत्रको वस्तुस्थिती छर्लङ्ग पार्नुभएको थियो ।

साँझ थकीत मुद्रामा गइसकेका हामी विद्यार्थीहरुलाइ भानु सरको ‘इमोसनल इन्टेलिजेन्स’ले राम्ररी तङ्ग्रायो । उहाँको कुराले हामी भावुक पनि बन्यौँ । समग्रमा मजस्तो ‘कन्फ्युज्ड’ पात्र समेत सकारात्मकताको गतिलो बाटोमा प्रवेश ग¥यो ।

अर्को दिन ‘जब् डाइनामिक्स’का राजीव सरलगायतले ‘रेज्युमी’, ‘कभर लेटर’, ‘इन्टरभ्यू’, ‘नेटवर्किङ’ लगायत विषयमा दिएको प्रशिक्षण देखिने हिसाबले नै निकै फलदायी सावित भयो । ‘इन्टरप्रिनियरसिप’ को वजनदार परिभाषा दिएर म्रिनल, किरण र श्रीतीले आकर्षक ‘भेष्ट’ जित्दा आफूले नै जितेजस्तो लाग्यो । त्यस्तै ‘लण्डन चेम्बर अफ कमर्स एण्ड इन्डस्ट्रीज’ का नेपालका जनरल मेनेजर रोसन राथी सरले कसरी सिप (SKILL) विकास गर्ने भन्ने बारेमा गरेका गहन कुरा हाम्रा लागी निकै महत्वपूर्ण रहे ।

यतिञ्जेलसम्म हामीले सुरुमा छिर्दा महसुस गरेका ‘वोरिङनेस’ र छटपटी हराइसकेको थियो । हामी अझ सिक्न आतुर थियौँ ।

कुनै समय ‘आँखा लोभी मन पापी’का निर्माता रहेका डा. मदन विष्टले लिएको अन्तिम दिनको पहिलो सेसन सबैभन्दा रमाइलो र अविष्मरणीय रह्यो । उहाँले भावसम्प्रेषण (COMMUNICATION), नेतृत्व (LEADERSHIP), व्यक्तित्व (PERSONALITY) लगायतका विषय निकै सरल र बुझिने तरिकाले राख्नुभयो । बेलाबेलामा हामीलाई विभिन्न ‘व्यायाम’ झै लाग्ने व्यावहारिक सिपविकासका नमुनाहरु गराउदा हल नै हाँसोले गुञ्जीन्थ्यो । त्यसपछि एन.वाइ.इ.एफ. का उपाध्यक्ष समिर थापा र सूर्य नेपालका मानव संसाधक प्रमूख (HUMAN RESOURCE MANAGER) दिपेशमान श्रेष्ठको अनुभवसँगै हाम्रो तीनदिने ट्रेनिङ सकियो ।

हामीले उत्तिखेरै भन्यौँ ‘यो तीनदिन चारवर्षभन्दा बढि फलदायी भयो ।’ यो सत्य हो तर यो ट्रेनिङ केही न केही कमजोरीबाट पूर्णमूक्त चाहि थिएन । एउटा पनि महिला ट्रेनरलाइ ल्याउन नसक्नु समग्रमा आफ्ना ठाउमा उचाइ छोइरहेका महिला नेतृत्वहरुको अवमूल्यन थियो । साथै कुनै सेसनहरु पहिल्यै क्लासमा पढीसकेका टपिकहरुका पुनरावृति जस्ता पनि थिए । ‘नेगोसियसन’ सम्बन्धि विषय ‘सेड्युल’मा रहे पनि कार्यक्रममा यसको चर्चासमेत भएन । ‘इन्टरप्रिनियरसिप’ र ‘सिप (SKILL)’ सम्बन्धि धेरै कुरा धेरै चोटी दोहोरिदा केही सेसनहरु पट्यारिला पनि लागे ।

जे होस हामी केही ‘कन्फ्युज्ड’, केही ‘आवारा’ भएर ‘सिक्स सिग्मा हल’मा छिरेकाहरु निस्कदा सकारात्मकता र गहनताका साथ निस्किएका छौँ । कतिले त उतिखेरै घोषणा गरे ‘म अब केही वर्ष अनुभव सँगालेर मात्र एम.बी.ए. पढ्नेछु ।’ यो तीन दिनले विद्यार्थीहरुलाइ आफू को हुँ भनेर चिन्न मद्दत गर्यो, यो सबैभन्दा ठूलो उपलब्धि हो यो कार्यक्रमको । यसमानेमा कुल सर र उहाँको टिम आफ्नो प्रतिबद्धतामा खरो उत्रिएको छ । एपेक्स कलेजद्धारा प्रथम पल्ट आयोजित यो अनुभव हाम्रा लागी निकै महत्वपूर्ण र अविष्मरणीय रह्यो । यसमा विशेष विशेष भूमिका खेल्ने ‘एपेक्स करियर सर्भिस’ का कुल प्रसाइ सर र उहाँको जुझारु टिमलाइ हामी बीबीए अन्तिम सेमेस्टरका ‘भिजन एण्ड मिसन’का सम्पूर्ण विद्यार्थीका तर्फबाट लाखौलाख धन्यवाद !

हेरु कतै मैले छोएर
मैलिन्छ कि रातारात यो देशको संविधान
त्यसोभए त म जरुर छुन्छु
ल्याउ, तुरुन्त ल्याउ
ममा छ असीम शक्ति
मैले बाल्नुपर्दैन आँगो
चलाउन आवश्यक छैन तोप
बस् छोएर तिम्रो संविधान
छोएर तिम्रो विरासत
हराउन सक्छु म तिमीलाई ।

यो छुत समाजको म अछुत मानव
या भनौ यो अछुत समाजको म छुत मानव ।

खुम्चीदा खुम्चीदै यो छाती
परिवर्तन भइसकेछ एउटा ठूलो भ्वाङमा
जहाँबाट छिरेर यो समाज
पुगिसक्यो कोसौ पर ।

यतिखेर चस्स दुखिरहेछ आरनको मेरो छाती
मैले नै बनाएको कुनै स्थेटस्कोपले यो छाती छुन मान्दैन
मानौ म कुनै केमेस्ट्री ल्याबबाट चोरिएको
कन्सन्ट्रेटेड एसिड हु
र मलाइ छुदैमा जल्न सक्छ जो कोही ।

म काटिएको नाक-सुवर्णखाको
रिसाएको छु यतिखेर
र छुन सक्छु म तिम्रो केश
मुडुल्याउन सक्छु तिम्रो कालो इतिहास
उप्काउन सक्छु एक-एक छल ।

यो सन्की समयमा
पिउदैछु म धैर्यताको कडा मदिरा
मलाई नरोक
पिउन देउ यो मन्द विष
यो बिना न म रहनेछु
न तिमी
त्यसैले मलाइ नरोक
नरोक्ने प्रणमा
ल्याप्चे हान यो छातीमा
तर तिमी त यति पनि छुन चाहदैनौ ।

कहिलेकाहि त लाग्छ
जानाजान छोइदिउ तिम्रो मठ
र हेरु
कतै यो भष्म हुन्छ  कि
छोइदिउ तिम्रो राजतिलक
र हेरु
कतै यो मेटिहाल्छ  कि
म एक्सपेरिमेण्ट गर्न चाहन्छु
कतै मैले फुकेपछि तातो सास
अम्लीय बन्छ कि यो झरी ।

अब छोएर एउटा पवित्र सेतो कात्रो
डढाउनुछ मैले मेरो अछुततालाई
बनाउनुछ एउटा छुट्टै मसानघाट
जहाँ मैले नै दिनुपर्नेछ
यो समाजलाइ दागबत्ती ।
२७-०५-०६९

उमेर सकिएपछि

एक उमेर सकिएपछि
थुप्रै दशकको हिडडुलपछि
मान्छे टाउकोबाट शुरु भएर केवल टाउकोमै सकिदो रै'छ
मानौ बाकि रहेका हात खुट्टा र जम्मै शरीर
केवल गहुँगो झोला हो
जो बोझ बनेर यो टाउकोमा टँगिन्छ ।

यो उमेरमा काम भन्नु नै कुर्नु हो
र म कुरिरहेछु
त्यो अनन्त आकाशमा पुर्याउने एउटा यात्रुबस
तर सायद बाटोको शरीरमा पनि
मेरो शरीरमाझैँ पहिरो गएको छ
वा कोही उफ्रि-उफ्रि आन्दोलन गर्दैछ
बाटोको बुढो छातीमाथी
मेरो कालको बिरुद्ध ।

मेरो सानो पनाती
मेरो काननिर आफ्नो ओठ जोडेर
जोड-जोडले सोध्छ-
"बज्यै
यी सेतै फुलेका कपाल झरेर
अब नयाँ काला रौहरु उम्रिन्छन् हो ?
यी थोते गीजाभरी
अब फेरि लहरै दात बस्छन् हो ?"
बाबै !
कति मिठो छ मेरो पनातीको तोतेबोली ।
(२१ जुलाइ २०१२)

अन्तिम कविता

म किन लेख्न छाड्दैछु आज ?
वा किन थालेको थिए त्यतिबेला ?
मलाइ ठ्याक्क थाहा छैन
त्यतिखेर धेरै पीडा हुदा लेखाइले पीडा मार्थ्यो
सायद त्यसैले थाले
अहिले लेखाइले पीडा थपेको छ
सायद त्यसैले छाड्दैछु ।

त्यो बेला वर्षिएको ढुँगाको झरीले
मेरो सिँगै गाउका सपनाहरु रक्ताम्मे पारेको थियो
त्यहि सपनाको चिहानमाथी उभिएर
त्यहि आलो रगत चोपेर
थरथर काम्दै पहिलो कविता कोरेको थिए मैले
अबोध ठिटोको कविता सुनेर
गाउ नै रोएको थियो त्यतिबेला
त्यसपछि मैले बुझे
कविता एउटा रुवाइ हो
जुन पढेर
मान्छे आफ्नो पातालको जीवन बुझ्न सक्छन् ।

गाउबाट शहर छिरेदेखि नै
कविता लेख्न निकै जटिल भएको थियो
ढुँगा यहा पनि नवर्षिने होइन
झन ठूला-ठूला ढुँगा वर्षिन्छन् यहा
तर यहाका मान्छे
ढुँगा चपाउन खप्पीस भइसकेका रहेछन्
या भनौ मान्छे मान्छे होइनन् यहा
कि मान्छेभन्दा थोरै माथी
कि थोरै तल
अह ! मान्छे चाहि होइनन् ।

यहाँ सबेरै उठ्दाको चार पर्खालको भाडादेखि
साँझको चिमको बिलसम्म तिर्न
कविताले आत्मसमर्पण गर्नुपर्दो रैछ
मेरी आमा पल्लो कोठामा बेस्मारी झगडा गर्छिन् मेरा बासँग
मेरा बा दुनियासँग झगडा गर्छन्
तर मलाइ थाहा छ
यी वास्तविक झगडा होइनन्
आफ्नो गरिबीसँग
गरिबीका कारकसँग
लड्न नसकेको हिनताबोधमा
मेरो हरपुस्ता केवल आफैसँग लडेर
आफैलाइ चिथोरिरहेछ
म यसको नया प्रोडक्ट
झुठा झगडा सुन्दै, डराउदै, लुक्दै
अध्यारोमा फेरि थरथर काम्दै
कविता कोर्दैछु ।

तपाइ जे भन्नुस्
यो मेरो अन्तिम कविता हो
यसपछि म सपनाको कविता पनि कोर्नेछैन
आसुको कविता पनि कोर्नेछैन
तैपनि म यो दाबी गर्न सक्दैन
कि म थरथर काम्न बन्द गर्नेछु ।
१६-०३-०६९

यो साउनमा

बगैचामा लाग्यो आखिर आगो यो साउनमा
अरुले कहाँ ? फूलले नै ला'को यो साउनमा

गुँरास मात्र फूले अरु कुल्चिएथे
पैयुँ, चम्पा बने राको यो साउनमा

आफ्नै चिहानमाथी कति माला उन्ने ?
जाग्यो चिहान, टुट्यो धागो यो साउनमा

झरी पनि कतै वर्षिदिन्छ, कतै वर्षिदिन्न
त्यसै होइन काँडा तिखो भा'को यो साउनमा

झरी

जब ब्युझन्छु
जिन्दगीलाइ पछाडि फर्केर हेर्छु
जिन्दगी त नाङ्गै रुझिरहेछ झरीमा
मुस्कुराइ पनि रहेछ
सायद जिन्दगी निकै पछाडि छुटेछ ।

भिजेको पाइतलामुनि लुकाएर अतीतहरु
नाथे नोकरीको लागी
भौतारिरहेछु पशुपति मन्दिर वरिपरी
जहाँ एउटा ढुँगाको देउता छ
जो कहिल्यै रुझेन झरीमा ।

झरी र मेरो सम्बन्ध
भन्छन् जन्मदेखिकै हो
म जन्मदा
मेरी आमाको प्रसुती शरीर
झरीमै रुझ्दै–रुझ्दै
लगिएको थियो रे चतुर्भुज घाटमा
जहाँ पानी नै पानी छ
छेउको बगरमा भने
जहिल्यै आँगो दन्किन्छ
ओहो ! झरीमा पनि बल्ने आगो
अनाथ बच्चाहरु
आफ्नै आमाबुवाको चितामा जिज्ञासु नजरले हेर्छन्
जसरी मैले हेरेथे ।
(कार्तीक–०६९)

पुजीवाद

Source: http://blogbishad.blogspot.com 
जोताहाहरुले दरबारको लामो जुँगा उखेले
र कारखानाको बाइरहेको मुखमा लगेर रोपे
त्यसपछि हो उनीहरु पार्टपुर्जामा फेरिएको ।

हिलो फेरिएर पेट्रोल, डिजल बन्यो
हलो फेरिएर ठूल-ठूला मेसिन बने
अन्नका हरिया फाँटहरु खुला बजार बने
तैपनि आसुको तापक्रम चाहि फेरिएन
तैपनि आँखाको धमिलोपन चाहि फेरिएन ।

बरु फेरिएर बन्यो-
विकासको नयाँ भद्दा परिभाषा
र छाँडियो-
खुला अर्थतन्त्रको गोमन ।

रमाउ, मूर्ख मान्छेहरु रमाउ
'फ्रि मार्केट' मा भोक 'फ्रि' बनाइएको छ
तिम्रो गरिबीले प्रोमोसन पाएको छ
मजदुरीमा मजबुरी बोनस थपिएको छ
रमाउ, अझै रमाउ ।

यो आधुनिक दुनिया
यो पुजीवादी दुनिया
लाग्छ-
सिसिभरको स्वर्णमहल हो
र बाँकि मरुभूमी ।

म, मित र त्यो बालापन

source: www.blogbishad.blogspot.com
मूलसडकबाट सयौँ कोस टाढा उछिट्टिएको
मेरो छाप्रो मुन्तिरको बाटो
त्यो राक्षसी झाँडिबिच
कहाँ-कहाँ लुक्दै हिड्थ्यो अँध्यारोमा
मलाई अहिले पनि थाहा छ
जति मेरो बालापनलाई थाहा थियो ।

जति लुकेको थियो त्यो बाटो
त्यतिकै बाङ्गो-टिङ्गो पनि थियो
मानौँ त्यो कुनै बाटो होइन
एउटा मिसनमा हिडेको कम्ब्याट सर्प हो
जो हिडिरहेछ दायाँ-बायाँ
              यता-उता
              कहिले घिस्रिएर, कहिले दौडिएर
              कहिले विजयी मुद्रामा, कहिले चोटग्रस्त भएर ।

म र मेरा मित सगर्व भन्थ्यौँ त्यतिबेला-
"बाङ्गो बाटोबाट हिँडेर लक्ष्य भेटाउनु नै
                      सर्पको जीवन हो
                        उसको कला हो
                            चेतना हो ।"

त्यही सर्पजस्तै हाम्रो बालापन
कहिले राप्ती नदीको गहिरो पिँधसम्म गएर भिझ्थ्यो
कहिले वल्लो किनार र पल्लो छालसम्म पुग्थ्यो
छालको चोटमा पनि म जिस्किदै भन्दिन्थे-
"वा ! क्या छलाङ मार्यौँ हामीले ।"

नतिजा
उफ… मित अहिले केवल छालमै छलाङ देख्ने भएका छन् ।

जब हामी सँगै पिँधमा पुग्थ्यौँ
किनारमा बसेर ढुङ्गा हान्ने
केही फ्याउराहरु खुशी हुन्थे
हामी डुब्यौँ भन्ने सोचेर
फेरि हामी उत्रिन्थ्यौँ सतहमा
गतीवान पौडिवान झैँ
त्यतिकैमा रुक्थ्यो फ्याउराहरुको ढुङ्गे ताण्डव ।

अहिले हाम्रो पिँधको लेखाजोखा
अनि हाम्रो पौडी इतिहासको डायरी छ
कुकुरमा बदलिएका फ्याउराहरुसँग
"अनि हाम्रो पौडिकला पनि नबदल्ने त मित ?"
मेरो प्रश्नमा मित गम्भीर बनेझैँ गर्छन् कहिलेकाही ।

आहा ! हामी डुल्थ्यौँ, उफ्रीन्थ्यौँअनि पौडी खेल्थ्यौँ
सधैभरि सँग-सँगै
साच्चै त्यो बालापन राप्तीजस्तै निर्मल थियो ।

नयाँ पौडिकलामा अलि नरमता भयो,
मित अचेल यसो भन्छन्
यो गुप्त बाटो अलि गन्तव्यहीन छ,
मित अचेल यसो भन्छन्
यो कम्ब्याट सर्पको हिडाइमा अलि दायाँपन आयो,
मित अचेल यसो भन्छन् ।

म सक्ने भए
यो कलेजी टक्राइदिन्थे
र लैजान्थे मेरा मितलाई
फेरि त्यही बालापनमा
मैले त बिर्सिन 
तर मेरा मितले नै सायद बिर्से त्यो बालापनलाई
अनि हामीले सगर्व सँगै भनेको त्यो भनाइलाई
"बाङ्गो बाटोबाट हिँडेर लक्ष्य भेटाउनु नै
                      सर्पको जीवन हो
                        उसको कला हो
                            चेतना हो ।"

दस्तावेज

Source: http://blogbishad.blogspot.com
बाहिर झरी पर्न सुरु गरिसकेको थियो । झ्यालका कुनाकाप्चा ठोक्किदै पानीका केही थोपाहरु विष्णु शर्माका गालाभरि शितलता छर्न आइपुगे । आफ्नो मोटो चश्मा र हातको सानो किताब टेबलमा छोडेर उनी झ्यालनजिक पुगे । "ओहो ! आज कति चाडै अँध्यारो भएछ !"  झरीले गर्दा पाँच बज्दानबज्दै बाहिरी वातावरण अँध्यारो भइसकेको थियो । सडकभरि जाममा रुकेका मोटरका बत्तीहरुको चापमा सिङ्गो सहर कतै हराएझैँ देखिन्थ्यो । सधै उनले हेर्ने गरेको यो सहर आज नौलो-नौलो लाग्दै थियो । पूरा सहर चियाउँदै गरेका उनका आँखा एउटा बन्द भइसकेको स्वदेशी साबुन कम्पनीको भव्य पुरानो भवननिर पुगेर आफै रोकिए । आजसम्म त्यो भवनलाई ध्यान दिएर उनले हेरेका रहेनछन् बल्ल चाल पाए उनले । भवनको टुप्पोमा एउटा बडेमानको होर्डिङबोर्ड निकै उज्यालोको साथ चम्किरहेको थियो । आँखालाई निकै दुःख दिएर उनले हेरे त्यो बोर्ड छिमेकी देशको एउटा चर्चित बहुराष्ट्रिय कम्पनीको थियो । सो कम्पनीले बनाउने जुसमा कीरा भेटिएको भन्दै अघिल्लो महिना देशमा ठूलो बबण्डर मच्चिएको उनले सम्झे । ठूलो माछाले सानो माछालाई निलेझैँ त्यो होर्डिङबोर्डले सो भवनलाई एकै गाँसमा निलिरहेझैँ लाग्यो उनलाई । उनी निकैबेरसम्म त्यही परिदृश्यमा टोलाए र अन्तमा झ्याल ठ्याप्प बन्द गरेर फेरि त्यही सानो किताब पढ्न थाले ।

पूर्वसांसद विष्णुप्रसाद शर्मा अघिल्लो झण्डै एक घण्टादेखी भर्खरै सशस्त्र विद्रोह थामथुम गरेर सहर पसेको पार्टीको गोप्य दस्तावेज पढ्दै थिए । कोठाबाहिर परिरहेको झरीले केही क्षण उनको ध्यान खिँचेको थियो । उनी बाहिर-बाहिर भाषण गर्नुपर्दा त विश्वस्त पाराले अब यो पार्टी सिद्धिन्छ सिद्धिन्छ भनी कुर्लन्थे तर भित्र-भित्र डराउथे पनि । अब फेरि केही नया तरिकाले आफ्नै मुद्दाहरु स्थापित गरिछाड्छ भनेर उनको छातीमा ढ्वाङ्ग्रो बजिरहन्थ्यो । त्यहि भएर विरोधी पार्टीकै सहि हर दस्तावेजहरु मगाएर पढ्ने र त्यसै अनुरुप चलाखीपूर्ण रुपले आफ्नो पार्टीलाई सल्लाह दिने अहिले उनको दिनचर्या थियो ।

"जनतन्त्र र राष्ट्रियता एकअर्कासँग अभिन्न रुपले गाँसिएका हुन्छन् नै । जनतन्त्रको प्रश्न महत्वपूर्ण हुदाहुदै पनि अहिले राष्ट्रियताको प्रश्न प्रधान बन्न गएको छ । देशको सिमानादेखि सत्तासम्म छिमेकी देशको राज्यसत्ताको प्रत्यक्ष हस्तक्षेप छ अहिले । न्युनतम रुपले राष्ट्रिय स्वाधिनताको पक्षमा रहेका जो-कोहीसँग पनि एकता गरेर मात्र अहिले देशको अस्तित्व रक्षा गर्न सकिन्छ । नत्र भविष्यले न त हामीलाई न त अरु कुनै पार्टीलाई नै क्षमा दिनेछ ।" दस्तावेजको यो लाइन फेरि दोहोर्याएर पढे उनले ।

भित्र भान्साबाट माछा भुटेको बासना आइरहेको थियो । श्रीमती थोरै झोँकमा केही बर्बराउँदै पनि थिई । तर विष्णु प्रसादले सुनेनन् । "फेरि माछा पकाएछि शारदाले । कहिलेकाहिँ त गाउँबाट आमाले पठाएको सिन्की पनि यसो बनाइदे हुन्थ्यो नि ।" कुनैबेला गाउँमा आमाले पकाएको गाउँले खाना सम्झिदै उनले मुख मिठ्याए । आफ्नो कोठाबाट छोरा ठूलो-ठूलो स्वरमा हिन्दी गीत गुन्गुनाउँदै थियो । विष्णु प्रसादलाई रिस उठिरहेको थियो । तैपनि उनी उठेर गएर छोरालाई गाली गर्ने मुडमा थिएनन् उनी त व्यस्त थिए गोप्य दस्तावेज पढ्न त्यो पनि प्रधान विरोधी पार्टीको जसको एक साधारण उम्मेदवारले उनीजस्तो केन्द्रीय स्तरको नेतालाई अघिल्लो संविधानसभाको चुनावमा पछारेको थियो ।

"अनी छोरालाई इण्डिया पढाउन पठाउनुपर्यो नि अब । एस. एल. सी. मा तेत्रो नम्बर ल्या'छ उतै राम्रो हुन्छ ।" श्रीमतीको वाणीसँगै झस्किए विष्णु शर्मा ।

"सोचौँला !" वेवास्ताको शैलीमा सिधा उत्तर दिए मतलब उनलाई छोरालाई बाहिर पठाउने मुड थिएन सायद ।

"सोचौँला रे ! हिजोसम्म त हुन्छ भन्दै हुनुहुन्थ्यो त के भो आज । यो देशमा राखेर के गर्नु र उल्लाई केही हुनेवाला छैन यहाँ । तपाईलाई पो देश जति बिग्र् यो त्यति जाति हुन्छ नेतागिरी गर्न हाम्लाई त यो बिग्रया देशमा बस्ने रहर छैन म पनि जान्छु छोरासँगै ।"

श्रीमतीले मानौ घाँटी अठ्याएभैष लाग्यो विष्णु शर्मालाई । "हँ देश जति बिग्र् यो त्यति जाति हुन्छ नेतागिरी गर्न ? " मनमनै प्रतिप्रश्न गरे उनले ।

श्रीमती अनेक कचकच गर्दै भान्सामै फर्किइन् । विष्णु शर्माको कानमा भने तिनै शब्दहरु गुन्जिरहे 'देश जति बिग्र् यो त्यति जाति हुन्छ नेतागिरी गर्न ।'

उनले कुर्सीलाई पछाडिसम्म तन्काए र एकछिनसम्म आखाँ चिम्म गरिरहे । आफ्नो पार्टीको लोगो अङ्कित धातुको ब्याच फुकालेर टेबलमा राखे र एकछिनसम्म ब्याचमा घोरिए । फेरि टेबलमा पल्टिरहेको दस्तावेजका बाँकी लाइनहरुमा उनको आँखा दौडिन थाल्यो ।