ढोका

खुल्छ

एकछिन बन्द हुन्छ

र फेरि खुल्छ...

म एकटकले यो ढोका हेर्दैछु

मानौ म तिम्रो आँखा हेर्दैछु ।

झुल

झुलभित्रको एक्लो लामखुट्टे

बडो भाग्यमानी मान्छ आफूलाई

उसलाइ थाहा छैन कि

झुल पनि महाजाल हो

जिन्दगी जस्तै ।

पंखा

मनपरी घुमिरहन्छ

र अर्कैले रोकिदिन्छ

पंखा, पंखा रहेन आज

मानौ मेरो मन भैसक्यो ।

दराज

जथाभावी कोचेर आफूभित्र

कपडा, किताब र यादहरू

कुनामा थन्किरहेछ पुरानो दराज

मेरो मस्तिष्कझै ।

रङ

यी गालाभरी पोतेर 

स्पर्शको रङ 

सिकाइगयौ 

मायाका केही रातो लवज

र चखाइगयौ 

लज्जाको केही नीलो मिठास ।

म पनि आउदैछु 

हातमा लिई 

एक मुठि अबिर

र अबिरभित्र लुकेका

रङहरू, तरङ्गहरू

मलाइ पर्खिनु

म डुलाउनेछु तिमीलाइ 

मनको हरियो बगैचामा

मलाइ पर्खिनु

म उडाइ लानेछु तिमीलाइ 

मेरो वैजनी सपनामा।

संस्कृति र अर्थतन्त्रबीचको अन्तरसम्बन्ध

झट्ट हेर्दा कुनै पनि मुलुकको संस्कृति र अर्थतन्त्रबीच खासै सम्बन्ध नदेखिन सक्छ । संस्कृतिले समाज एवम् समग्र देशमा विद्यमान प्रचलन, खानपान, वेशभूषा, रीतिरिवाजलगायत स्थापित मूल्यमान्यतामा रहेका विविधताहरू दर्शाउँछ भने अर्थतन्त्रले मुलुकमा विद्यमान समग्र स्रोतसाधनको उपलब्धता, परिचालन तथा बाँडफाँटको अवस्थालाई जनाउँछ । नेपालको सन्दर्भमा भन्नुपर्दा हामी संस्कृतिक पक्षमा निकै धनी तर सबल र अर्थतन्त्रमा अलिक कमजोर रूपमा चित्रित हुँदै आएका छौं ।

सांस्कृतिक र आर्थिक पक्षबीचको अन्तरसम्बन्धलाई चित्रण गर्ने सामान्य उदाहरणका रूपमा हामी खानेपानीको उपलब्धता र वितरणलाई लिन सक्छौं । नेपालको कुनै पनि ग्रामीण तथा शहरोन्मुख क्षेत्रमा पर्यटकका रूपमा हिँड्ने जो कोहीलाई पनि बाटोमा पर्ने घर वा पसलवालाले सहजै आफूले उपभोग गरेको पानी निःशुल्क उपलब्ध गराउने प्रचलन छ । अझै कतिपय स्थानहरूमा त साँझका पाहुना देवता समान हुन्छन् भनेर गाँस बाससमेत उपलब्ध गराउन तम्सन्छन् । तर, त्यही विषय विकसित मुलुक वा शहर मानौं बैंकक शहरमा घुम्दै हुनुहुन्छ र प्यास लाग्यो भने पानीका लागि पक्कै पनि सय वा सोभन्दा बढी नेपाली रुपैयाँ बराबर पैसा खर्च गर्नुपर्ने अवस्था आउँछ । त्यति वस्तुवादी नभएका कारणले सबै पक्षमा व्यावसायिक चेत राख्दैनन् । नाफाघाटाका लागि भन्दा पनि कतिपय विषय आत्मसन्तुष्टि र परोपकारसँग जोडिएका देखिन्छन् । अर्थात् विकसित तथा पश्चिमा देशहरूका नागरिक जस्तो तँछाडमछाड गरेर नयाँ आविष्कार, खोजी र आर्थिक उत्पादनका लागि बढी क्रियाशील देखिँदैनन्, जसलाई पछौटेपनको कारण पनि मानिन्छ । नेपालीहरूमा बचत गरेर लगानी गर्ने तथा उत्पादन बढाउनेभन्दा पनि गैरउत्पादनमूलक र भौतिक चिजहरूमा नै बढी आर्कषण रहेको देखिन्छ । अंशबन्डा संस्कृतिका कारण खेतीयोग्य जमीनको खण्डीकरण, ऋण नै गरेर भए पनि आफ्नो स्वामित्वमा अलगै घरजग्गााको चाहना, आवश्यकताभन्दा बढी भौतिक सम्पत्ति संकलनको मोह, देखावटी संस्कृतिका कारण हैसियतभन्दा बढी मूल्यका सवारीसाधन, गहना गुरियामा खर्च आदि पक्ष सांस्कृतिक विचलन र अर्थतन्त्रको प्रत्यक्ष सरोकार रहने विषयहरू मानिन्छन् । 

हाम्रो संस्कार अहिले पनि सामन्तवादी नै छ । यहाँ व्यक्तिको क्षमताभन्दा उसले ओगटेको सामाजिक तह, उसको सामाजिक वा संस्थागत पद र हैसियतलाई मान गर्ने प्रचलन छ । उपल्लो तहमा रहेकाहरूसँग मात्र बढी ज्ञान र क्षमता हुन्छ भन्ने मान्यताका आधारमा योजना कार्यान्वयनमा राम्रो दख्खल राख्ने, प्रभावकारी कार्यान्वयन गर्न सक्ने तल्लो पदीय हैसियतका व्यक्तिहरूकोे ज्ञान र अनुभवको कदर नहुनेलगायत गलत संस्कारहरूको असर पनि आर्थिक क्रियाकलापमा परेको अनुबोध गर्न सकिन्छ । एक त योजनाहरू नै माथिबाट मात्र जर्बजस्ती तल थोपर्ने चलन छ भने अर्कोतर्फ निर्णय प्रक्रियामा समेत धरातलीय रूपले बुझ्नेहरूलाई समावेश नगर्ने परिपाटी छ । जसले गर्दा कार्यान्वयन तहमा समस्या देखिन्छ । श्रमको सम्मान नहुँदा वैदेशिक रोजगारीमा युवाहरू गएका छन्, जसले गर्दा गाउँघरतिर सामान्य श्रम गर्ने श्रमिक पाउनै छोडिसकेको छ । यसले नेपाली अर्थतन्त्रलाई उत्पादन र दिगोपनको सट्टा परनिर्भरतातर्फ धकेलिरहेको देखिन्छ । 

‘मुग्लान जाने’ र ‘लाहुर जाने’ परिपाटीको पछिल्लो स्वरूप खाडी मुलुक र अहिले क्रमशः अमेरिका, अस्ट्रेलिया जाने ‘लाहुरे संस्कृति’ रोकिएको छैन । विप्रेषणको रकमबाट गाउघरका धेरै परिवारको सामाजिक हैसियत बढेको पनि छ । विप्रेषणकै कारण परिवार नै टुक्रिँदै गएको, बाबु वा आमा विदेशमा हुँदा एक्लै हुर्किएका नानीहरू दुर्व्यसनमा फस्दै गएको आदि समस्या पनि बढ्दो छ । सिँगै देश नै आर्थीक निर्भरतामा जकडिँदै गएको छ । विप्रेषणले तत्काल राहत त दिएको छ । तर, यसको सामाजिक नकारात्मक पाटो र आर्थिक रूपले पनि अधिकांश अंश सही क्षेत्रमा लगानी हुनुको साटो विलासी सामानको आयातमा खर्च हुनुले महँगो पसिनाको विप्रेषणले ‘सामाजिक डिप्रेषण’को खतरा पनि सँगै बोकिरहेकै छ । अझ हुन्डी तथा अन्य अनौपचारिक माध्यमबाट हुने विप्रेषणले त औपचारिक अर्थतन्त्रको सही विश्लेषणलाई नै चुनौती दिइरहेको छ ।

हाम्रा आर्थिक क्रियाकलापका ‘सिजनहरू’ पनि हाम्रा चाडबाडले निर्धारण गरिरहेका छन् । दशैं–तिहार–छठताका धान्नै नसक्ने गरी आयात र व्यापार बढिरहेका हुन्छन् । आर्थिक वर्षको अन्य महीनाहरूमा हुने खर्चभन्दा दशैंताका हुने खर्च बढी हुन्छ । चाडबाडका बेला हाम्रो शोधनान्तर स्थितिलाई नै हल्लाउने गरी आयातका लागि विदेशी मुद्रा खर्च हुने गर्छ । बैंकका काउन्टर र एटीएममा हुने लाइनले पनि यसलाई दर्शाएकै हुन्छ । आवश्यकताभन्दा पनि सामाजिक चलनचल्तीका रूपमा खानपान, तडकभडकमा धेरै खर्च हुने गर्छ । त्यति मात्र नभई जुवातास, मदिराजस्ता फजुल खर्च समेत अस्वाभाविक रूपमा बढ्ने गर्छ । अझ कृषिप्रधान देशले गर्ने गरेको मासु, तरकारी, फलपूmल आदिको आयातको आकार त झनै डरलाग्दो देखिन्छ ।

संक्षेपमा वस्तुवादीभन्दा अभौतिकवादी दृष्टिकोणका कारण हाम्रो समाजले आर्थिक उन्नतिलाई प्राथमिकतामा राखी अघि बढ्न सकेको देखिँदैन । विश्वका धेरै मुलुकको विकासक्रमको दाँजोमा नेपाल निकै पछाडि परेको पनि देखिन्छ । जस्तोसुकै प्रतिकूलता र आर्थिक पछौटेपनको शिकार भए तापनि नेपालको सामाजिक छवि भने विश्वभर नै सकारात्मक छ । विश्वशान्तिको अभियानमा खटिने विषय होस् या कुनै पनि ठूला मुलुकको सैन्यदस्तामा नेपालीको स्थान सम्मानजनक हुने गरेको छ । यस्तै स्थापित सामाजिक आदर्शले नेपालले ‘खुशी सूचकांक’मा आफूलाई धेरै मुलुकभन्दा माथि नै पार्न सफल देखिन्छ । यसको ज्वलन्त उदाहरण विसं २०७२ को महाभूकम्पकै अवस्थालाई लिन सकिन्छ । हैंटीलगायत अन्य देशमा यसअघि गएका यस्तै ठूला भूकम्पपछिको सामाजिक भयावह स्थितिलाई मूल्यांकन गरेर केही अन्तरराष्ट्रिय संघसंस्थाले नेपालमा पनि महाभूकम्पपछि चोरी, डकैती, लुटपाट, काटमार बढ्न सक्ने र सामाजिक–आर्थिक रूपले तहसनहस हुनसक्ने प्रक्षेपण गरेका थिए । तर, नेपालीहरूमा रहेको सहयोगी भावना र परोपकारी संस्कारले हामीले एकले अर्कालाई सहयोग गर्दै त्यो असहज स्थितिलाई समेत सहजै पार गरेर आएका हौं । अतः नेपालका सांस्कृतिक विशेषताहरूलाई केलाएर आर्थिक विकासमा पनि समायोजन गर्न सकिए समृद्ध नेपाल र सुखी नेपालीको परिकल्पना सार्थक हुन बेर लाग्दैन ।

लेखक नेपाल राष्ट्र बैंक, वीरगञ्ज कार्यालयका सहायक निर्देशक हुन् ।

(साभार: आर्थिक अभियान, २०७६ माघ १६)

https://www.abhiyandaily.com/newscategory-detail/366058

सडक

सडक न माटाेबाट बन्छ

न सिमेन्टिबाट

तारहरूबाट बन्छ याे

दुखका अनगिन्ती तारहरूबाट ।

साच्ची सडक बलियाे भएर मान्छे यसलाइ कुल्चिन्छन्

या मान्छेले कुल्चिदा कुल्चिदै याे बलियाे बनेकाे हाे  ?

युद्ध: एक सेल्फी

झोलुङ्गामा शान्तसँग निदाइरहेको छ

युद्धको एउटा कोमल फूल

आउ !

सबै मिली सलाम ठोकौँ ।

यो अनन्त भिरालो बाटोभरी

'रेड कार्पेट' बनेर बिछ्याइएका छन्

हाम्रा नानीहरूका हजारौ शरीर

यहाँ हिड्न ठिक्क परेको छ

'विश्व-बादशाह'को बफादार हात्ती

जुन कुदिरहेछ सिँगो ग्लोबभरी

र पोतिरहेछ राता डोबहरू ।

ठिक यतिबेलै 

युद्ध डिस्को गरिरहेछ

हाम्रो मोबाइलमा.

टेलिभीजनमा..

फेसबुकमा...

हामी सडकमा बिछ्याइन ठिक्क पारिदैछौ

र त्यो भन्दा अघि

आफै 'लाइक' हान्दैछौ

युद्धको अर्को बर्बर 'सेल्फी' लाई ।

(२०७६-०९-२३)

सुन माया

सुन माया, सुन माया

मान नमान, तिमी मेरै जीवन

तिम्रै हु माया म भनेको त सुन

सुन माया, सुन माया

बोकेर पानी कतै बादल हिडेजस्तो

एक्लो यो आकाश पनि छ रोएजस्तो

बुझ नबुझ

सोच नसोच

यस्तै छु हेर,

म पनि आज

हेर माया, हेर माया

यात्रा म रोकु तिम्रै आँगनमा

सपनामा डुलु तिम्रै नगरमा

लेखु नलेखु

भनु नभनु

बोलु नबोलु

भन के गरू

भन माया, भन माया

जिन्दगी - १

केही छटपटी छ वर्षाैदेखि
र साथ जिन्दगी छ वर्षाैदेखि
सायद यही छटपटी नै हाे जिन्दगी

म भीडमा मुस्कुराउछु, फिका भीडजस्ताे
जब एक्लै मुस्कुराउछु, लाग्छ जीवनजस्ताे
मनमा जलन छ वर्षाैदेखि
र साथ जिन्दगी छ वर्षाैदेखि
सायद यहि जलन नै हाे जिन्दगी

म जब निदाउदैन, लाग्छ सपनाजस्ताे
जब निदाउछु म, लाग्छ ननिदाएजस्ताे
पराइजस्ताे सपना छ वर्षाैदेखि
र साथ जिन्दगी छ वर्षाैदेखि
सायद यहि सपना नै हाे जिन्दगी

Stand up comedy by Bishad

Watch Full playlist

ईट्टामानव

SOURCE: http://www.blogbishad.blogspot.com
ऊ ईट्टामानव
संसारकै ठूलो आतंककारी
किनकी उसले बोक्ने ईट्टा
सधै रातो हुन्छ ।

ऊ मोहम्मद मियाँका लागी
ईट्टाहरु ओसार्छ
मोहम्मद महोदय
राता रहस्यहरु
हरियो रङले ढाक्न खोज्छन्
ऊ विष्णुराम पण्डितका लागी पनि
ईट्टाहरु ओसार्छ
विष्णुराम महोदय
तुलसि मठमुनी
राता चिहानहरु लुकाउन खोज्छन् ।

मन्दिरमा बलि दिइएका
मस्जिदमा हलाल गरिएका
अनि सयौ वर्षदेखि
चुपचाप रगत बगाईरहेका
लाखौ ईट्टामानवका
थोपा-थोपा रगतहरु मिलेर
बन्छन् राता ईट्टाहरु
तर ऊ ईट्टामानव
आफैले बोक्ने ईट्टाको
रातो रङसँग
बेखबर छ ।

नयाँ मन्दिर बनाउन
उसलाई डाकिन्छ
नयाँ मस्जिद बनाउन
उसलाई बोलाईन्छ
ऊ मन्दिरको एक छेउमा थुक्दै
अर्को छेउमा गारो उठाउछ
ऊ मस्जिदको जगमा कुल्चदै
छतमा सुन्दरता बिछ्याउछ
उसलाई मतलब छैन
मन्दिरमा कसको भगवान छ
मस्जिदमा कुन अल्लाहको बाँस छ
ऊ पसिना मुछेर रोटी टोक्छ
ऊ रगत निचोरेर ढिडो निल्छ
उसलाई अल्लाहले मस्जिदमा बाँस दिदैन
ऊ मर्दा भगवानले कात्रो ओढाउदैन
त्यसैले ऊ कुल्चन्छ
राता ईट्टाले बनेका मन्दिरहरु
त्यसैले ऊ हिर्काउछ
राता ईट्टाले बनेका मस्जिदहरुमा
तर आफैले बोक्ने ईट्टाको
रातो रङसँग
अझै बेखबर छ ऊ ।

ऊ ईट्टामानव
संसारकै ठूलो आतंककारी
किनकी उसले बोक्ने ईट्टा
सधै रातो हुन्छ ।
(२४-०६-०६६)

(Click here for English translation version by Pratima Pathak)

दसै

बेकारमा फुरुङ्ग छन् नानीहरु  
उनीहरुलाइ के थाहा ? 
दसै कहिल्यै एक्लै आउदैन 
दसैसँग आउछन् केही नमीठा धुनहरु 
र दात नमिलेको अनुहारमा 
फेरि टुक्रुक्क बस्छ उदासी । 

दसैमा सरकार चङ्गा उडाउछ 
सिंहदरबारको छतमा उक्लेर 
र लट्टाइ बनाउछ 
गरीबको घाटी 
दसैमा बडाहरु सुटकेसमा जमरा रोप्छन् 
र दिनदिनै सिञ्चन्छन् सानाहरुको आसुले 
दसैमा मुछिन्छ अक्षता र दही 
अनी हासेकाहरुको निधार अझ चम्काइन्छ 
रोएकाहरुको मुख अझ टालिन्छ । 

बेकारमा फुरुङ्ग छन् नानीहरु 
उनीहरुलाइ के थाहा ? 
दसै कहिल्यै एक्लै आउदैन 
दसैसँगै आउछन् केही बुढा उखानहरु 
र बढ्छ दशाको क्षेत्रफल पनि । 

ठूला घरहरुका लागी 
दसैबारे फेरि लेखिन्छ गर्वित निबन्ध 
फेरि कोरिन्छ नया कविता 
फेरि छापिन्छ प्रमूख समाचार 
कवि हुन् या पत्रकार 
या बडे चिन्तकहरु 
गाउछन् दसैको गीत 
भट्याउछन् दसैको जिङ्गल । 

उता कुनातिर, झुपडितिर 
दसै आउछ (?) र नमीठो मजाक गर्छ 
साथमा केही उपहार पनि बाड्छ 
– नया कलम, मसी रित्तिएको 
– नया कापी, पाना सिद्धिएको 
– नया औषधी, मिति गुज्रिएको । 

बेकारमा फुरुङ्ग छन् नानीहरु 
उनीहरुलाइ के थाहा ? 
दसै कहिल्यै एक्लै आउदैन 
दसैसँग आउछन् केही गोप्य भाकलहरु 
र चढाइन्छ बली कलीला सपनाहरुको । 

तर पनि दसै आफैमा महान नै छ 
दसै नै उत्कृष्ट मानक हो यो देशको 
किनकी दसैमा ठ्याक्कै छुटिन्छन् 
ठूलाहरु र सानाहरु 
बली चढाउनेहरु र बली चढ्नेहरु । 
(असोज ८, २०७१)

नीलो बलपेन

तिमीले दिएको यो नीलो बलपेन
जो सधै मेरो देब्रे छातीमा टाँसिइरहेछ
मेरो लागी यो तिमी नै हौ
त्यसैले त मुटुको यति नजिक राखेको छु ।

कसैले माग्दा
मैले चुपचाप नकारे
मानौ मबाट तिमी मागिएकी हौ ।

कुनै परीक्षाको कागजमा समेत लेखेन मैले
यो मूल्यवान मसीले
मानौ कसैले जाँच्न लग्नेछ मेरो माया
जुन कुनै प्रेमको किताबमा भेटिने छैन ।

धड्कन पिन बिस्तारै धड्कीन्छ मेरो
मानौ तिमी निदाएकी छ्यौ
यो बलपेन बनेर छातीमा
र ब्युझन सक्छ्यौ यो धड्कनको कोलाहलले  ।

तिमीले दिएको यो नीलो बलपेनले
कोरे त केवल
मखमली सपनाको एउटा 'रफ स्केच'
मुलायम मायाको केही शब्दचित्र
र तिमीलाइ पुर्याउन नसकेको
एकथान प्रेमपत्र ।

आज तिम्रो विवाहको कार्डमाथी
कोर्दाकोर्दै यो कविता
टुटेको छ बलपेन
बाङ्गीएको छ यसको रिफिल
र चुहिएको छ केही थोपा नीलो मसी
मेरो आसु जस्तै गरी ।

टुटेपनि
म टाँसि नै रहनेछु
तिमीले दिएको यो नीलो बलपेन
यो सेतो सर्टको देब्रे गोजीमा
तिमी जता गएपनि
सधैभरी रहनेछ्यौ मसँगै
छातीमा नीलो दाग बनेर ।

साभार: नागरिक, शुक्रबार (२०७०, चैत्र)

परीक्षाको जीवनचक्र

म किन यतिबिघ्न डराएको हँ ?
कुनै युद्धमा त जादै छैन
जाबो परीक्षा न हो ।

मानौ मेरो निधारमा टाँसेर
लामो आयुका अक्षताहरु
मेरी आमाले पठाएकी छिन्
कुनै जोखिम सुनखानीमा
र सोच्दै छिन्
'छोरा फर्कला
र यो घरको धुरी जोगाउला ।'

मानौ मेरो पिठ थप्थपाएर
मेरो बुवाले जुँगा मुसारेका छन्
र छिमेकी काकालाई सुनाउदै छन्
'मेरो छोरो पो छोरो
तेरो के छोरो ?'

कुनै युद्धभित्रको सुक्ष्म युद्ध
चलिरहेछ मेरो मस्तिष्कमा यतिखेर
र मेरा पाइला डराउदै नापिरहेछन्
एउटा अँध्यारो सुरुङको लम्बाइ ।

साँझ फर्कदा
मैले मेरी आमाको गरिबी हटाउनुछ
मेरो बुवाको इज्जत बढाउनुछ
बस्
यति न हो
यो परीक्षाको जीवन-चक्र ।(२०७०, पुस २५ मा नागरिक 'शुक्रबार' मा प्रकाशित)

सुन साथी

पाेखीउला आँखाबाट हराउला शीतमाथी
या चुमेर ज्याेती जूनकाे, पुगुला आकाशमाथी
लडेर रूदा पनि
उडेर जून छुदा पनि
तिमी छाै र जिन्दगी छ जाति
सुन साथी, सुन साथी
सुन साथी, सुन साथी

हामी कुनै नदी थियाै
गुन्गुनाउथ्याै, बगीदिन्थ्याै
हामी कुनै यात्री थियाै
मुस्कुराउथ्याै, बढिदिन्थ्याै
आज फेरि त्यहि मुस्कान
सम्झेर नै मुस्कुराउछु
सम्झनाले आँखा छाेप्छ
आँखाभित्रै डुबिजान्छु
मुस्कुराउछ ओठ तर
गर्हाै हुन्छ मेराे छाती
सुन साथी, सुन साथी
सुन साथी, सुन साथी

केही बदमासी, केही स्याबासी
केही हाेश थियाे, केही बेहाेशी
हाम्राे छुट्टै उडान थियाे
सपनीकाे पखेटी थ्याे
कहा काेही एक्लै हुन्थ्याे?
मिलेरै दुख लखेटिन्थ्याे
अध्याराेमा मन हराइदिदा
साथी जूनकिरी बनिदिन्थ्याे
बलिदिन्थ्याे सधैभरी
सधैभरी जलिदिन्थ्याे
त्याे उज्यालाेकाे सम्झनाले
उज्यालिन्छ मेराे राती
सुन साथी, सुन साथी
सुन साथी, सुन साथी

तिमिसँग

तिमिसँग याे अाँखा अनी याे मन बाेलिदिन्छ
लाटाे छ सायद अाेठ, अर्कै कुरा गरिदिन्छ

कुरिदिन्छु निरन्तर याे साँझलाइ तिमिसम्म
डाहा गर्छ माैसम र त झरि परिदिन्छ

फूलकाे छ दुनिया, हाे रङ्गीन छ दुनिया
हर रङले तिमिमा नयाँ रङ भरिदिन्छ

एक पलमै कसरी पिउन सक्थे र याे सागर
याद बनी हरदिन अाँखाबाट झरिदिन्छ

बङ्गालको सडकबाट

अर्कै सहरको यो अर्कै सडक
यहाँ हिड्ने हरेक आँखा
चमेरो गुफाझै अध्यारो, डरलाग्दो लाग्छ मलाइ
विशेषतः आफ्नै ।

बिहानदेखि साँझसम्म
टिभिस्क्रिनमा झुण्डिएकी छे
एउटी मृत–नग्न केटी
आङ नै सिरिङ्ग हुनेगरी
रिपोर्टर पटक–पटक
उसको अङ्ग–अङ्गमा चिमोट्छ
मृत्यु अघिको बलात्कार भन्दा पनि डरलाग्दो छ
उसको यो मृत्यु पछिको टिभि–बलात्कार ।

बाटोमा कसैसँग ठोक्कीन पुग्छु
ऊ मदेखी डराउछे
म ऊ–देखी
सायद फेरि अर्को ढुङ्गेयुग
उम्रिएको छ
यो बङ्गालको सडकमा
यहाँ या त मान्छे मान्छेदखी डराउछन्
या त मान्छे मान्छेमाथी झम्टन्छन् ।

‘मिष्टि... बोङ्गाली... भालोबासी...’
आफ्नै सहकर्मीको कुरा बुझ्दिन म
कम्प्युटरमा आँखा लगाउदै
के के बोलिरहन्छे यो बोङ्गाली बेगम
म उसलाइ भन्छु
'यो बङ्गालको सडकमा
म विदेशी होइन
तिमी पो हौ'
ऊ मेरा यी कुरामा अचम्मसित हाँस्छे
यो शहरमा मैले कोही केटी
यति निर्धक्क भएर हाँसेको
पहिलो चोटी यहि कोठामा देखे
मलाइ प्रेम भएको छ
उसको यो निर्धक्क हाँसोसँग।

साँझ टिभिस्क्रिनमा ऊ पनि झुण्डिएकी हुन सक्छे
रिपोर्टर उसको क्षतविक्षत शरीरभरी
जथाभावी हात लगाइरहेको हुन सक्छ
औलाले उसको घाउहरुमा घोचिरहेको हुन सक्छ
म बिना नशा, नशामा सोच्दैछु
यो कस्तो सहर हो ?
बिहानसम्म हाँस्दै गरेकी केटी
रातसम्म बलात्कृत भइसक्छे
मृत भइसक्छे
किन यो सुन्दर बङ्गालको सडक
रातमा केवल वेश्यालयझै बन्छ
र दिनमा वधशालाझै ?

श्मसान भन्दा पनि डरलाग्दो बन्दैछ
यो मेरो मित्रदेश
यो मेरो मित्रसहर
यो मेरो मित्रसडक ।

साच्चै यो बङ्गालको सडकजस्तै त छ
मेरो देशको सडक पनि
साच्चै मेरो देशको सडक पनि त
यो बङ्गालको सडक जस्तै छ ।
(14-09-2069, Kolkata)

आकाश थाकेर...

“Place your hand over your heart, can you feel it? That is called purpose. You’re alive for a reason so don’t ever give up.” – Unknown

आकाश थाकेर अचानक परेली बर्षिए जस्तो
के भयो छातिभित्र, रातभर बादल गर्जिए जस्तो

आफ्नै गोरेटोले जिस्काउदा डर लाग्छ
आफ्नै सपनासँग आफै तर्सिए जस्तो

यो पत्थरलाई भगवान मानेर अनन्त ढोगिरहे
आफै पत्थर बनेर एकनासले पर्खिए जस्तो

यहाँ हाँगा हाँगामा झुण्डिन्छन् मान्छे
सस्तो आवेगमा महँगो जिन्दगी खर्चिए जस्तो

#SayNoToSuicide

यो रात आज

यो रात आज रातो छ किन, जूनमा छिटा लागेछ कि
रातो बनेर बगीरहेछ आँखाबाट आसुहरू

कहिले हुला मुक्त म, यो अनन्त अपार पीरबाट
खसिदिउ जस्ताे लाग्छ जिन्दगीजस्ताे याे भीरबाट
अध्यारो यो मनले कतै मेरो साास मागेछ कि
सुस्त सुस्त रूक्दैछ अब घाँटिबाट प्राण मेरो

हिड्दैछु एक्लै एक्लै, बोलाइदिने कोहि छैन
अञ्जान याे सुरूङभित्र डोहोर्याइदिने कोहि छैन
मलाइ यहि टक्क छोडि, बिहानी अन्तै जागेछ कि
म एक्लै चिच्याइरहेछु, कहा विलाउछ यी आवाजहरू