यादहरू एक्लै बस्छन्... (याद-५)

घाउ बनी बल्झिएर
आगो जस्तै सल्किएर
यादहरू एक्लै बस्छन्
जिन्दगीभर अल्झिएर

यादहरू धन रै'छ
जीवन बरू ऋण रै'छ
दिनभर तर्किएर
रातभर फर्किएर
यादहरू एक्लै बस्छन्
छातिभित्र अड्किएर

सुख बरू जहर भो
याद मानौ खहरे भो
आसुसँग निस्किएर
समयसँग जिस्किएर
यादहरू एक्लै बस्छन्

आँखाभरी छछल्किएर

हर प्रश्नले मजाक गरेझै...

नाजवाफ यो मुटुमा गढेझै लाग्छ
हर प्रश्नले मजाक गरेझै लाग्छ

उजेलीको भरपाई कहिल्यै पाएन
अँधेरी पल-पल बढेझै लाग्छ

हाँसेर बिदाई दियौ यसरी
अचेल मुस्कुराउन छाडेझै लाग्छ

नबोलेरै वर्षदिन बिति गएछन्
बोल्नुपर्दा बाढी तरेझै लाग्छ

न निद आफ्नो, न होश भो आफ्नो
बेचैनीमा तारा झरेझै लाग्छ

कसरी ब्युझु अब... (याद-४)

यादको झरी रोकियो नसोधेरै

कसरी भिझु अब

निदरीको गल्लीमा हराए धेरै 

कसरी ब्युझु अब

नटुङ्गिने बाटोमा पाइला बढेछ

यादको जङ्गलमा वर्षौ वितेछ

एकदिन आँखा खुलेछ सबेरै

कसरी भुलु अब

निदरीको गल्लीमा हराए धेरै 

कसरी ब्युझु अब

सासभन्दा याद पो मिठो रै'छ

याद लामो, जिवन पो छोटो रै'छ 

उडी गयो याद, सास लिएरै

कसरी बाँचु अब

निदरीको गल्लीमा हराए धेरै 

कसरी ब्युझु अब

मभित्र आगो लुकेको थियो...

मभित्र आक्रोशको राँको लुकेको थियो
म कोइला थिएँ, चुपचाप थिएँ
हो, मभित्र आगो लुकेको थियो

थाहा थिएन-
यो देशले चिहानको पनि व्यापार गर्दो रै’छ
जसले जलायो
त्यही निर्मम सलाईको पनि आँशु झर्दो रै’छ

म कमजोर थिएँ, जेलिएको थिएँ
मभित्र पीडाको धागो लुकेको थियो
म कोइला थिएँ, चुपचाप थिएँ
हो, मभित्र आगो लुकेको थियो

दियो निभ्दैमा, आस्था निभ्ने त होइन
शरीर ढल्दैमा, सपना ढल्ने त होइन

आफ्नै नङ्ग्राको कुटो बोकेको थिएँ
आफ्नै सपनाको बारी खनेको थिएँ
मभित्र उर्वर भविष्यको माटो लुकेको थियो
म कोइला थिएँ, चुपचाप थिएँ
हो, मभित्र आगो लुकेको थियो ।

(साभारः साहित्यपोस्ट, माघ १९, २०७९: Link: https://sahityapost.com/kabyapost/kabya-poetry/96157/)

सम्बन्ध !

सम्बन्ध
सधैँ एकनास हुँदैन
सधैँ एकरस हुँदैन।

बलियो कसमको डोरीमा बाँध्दै
सात जूनीको पिँजडामा सजाए पनि
गुम्सिन सक्छ
सम्बन्ध आँगोजस्तै त हो
जति हुल्न खोज्छौँ
त्यति डढाउँछ।

नदीको किनारामा लडिबुडी खेल्दै
धित मरुन्जेल अँगालोमा बेरे पनि
फुत्की जान सक्छ
सम्बन्ध बालुवाजस्तै त हो
जति च्याप्न खोज्छौँ
त्यति बिलाउँछ।

ओठको, नयनको बखान सुनाउँदै
सुन्दरताको महाकाव्य कोरे पनि
सिद्धि जानसक्छ
सम्बन्ध अक्षरजस्तै त हो
जति लेख्न खोज्छौँ
त्यति केरमेट हुन्छ।

झन्-झन् नकस
तारजस्तो जेलिएको सम्बन्ध
बरू खुला छोडिदेऊ।

आखिर!
खुला उड्ने चरी-जोडीहरू
मधुर गीत गुन्गुनाउँछन्।

(साभार: सेतोपाटी-माघ ८,२०७९: https://www.setopati.com/literature/292757)

छाताले झरी त छेक्ला... (याद-३)

यादले रूवाउछ तर म यादहरू रोक्न सक्दैन

छाताले झरी त छेक्ला तर बाढी छेक्न सक्दैन 

उसले पैसा चोरेर केहि ओैषधि किनेको रै'छ

इमान बचाउन प्राण पनि त ऊ छोड्न सक्दैन 

सेतो टावरलाई धरहरा मान्नु- उर्दी छ सरकारको

कमजोर जमिनले धेरैबेर यो पिलर बोक्न सक्दैन

एउटा नदीले माग्यो एक अम्खोरा प्यास मसँग

सबथोक बन्न सक्छ मान्छे, सन्तुष्ट बन्न सक्दैन

झाडुहरूले विद्रोह गरेपछि शहर गन्हाएको छ

नाक थुन्न तयार छ शहर, माग सुन्न सक्दैन

घरबाट निस्केपछि थाहा भो मन छुटेछ उतै

पाइलाहरू अघि बढिसके, म फर्कन सक्दैन

मेरो चिताको धुँवाले पनि केहि अक्षर कोर्नेछ

आँगोमा शरीर त जल्ला, गजल जल्न सक्दैन

हत्केलामा खसेका थोपाहरू... (याद-२)

हत्केलामा खसेका थोपाहरू

आसु हुन् या यादहरू 

पर्खाइमा निभेका ताराहरू

नक्षत्र हुन् या यादहरू 

आँखाबाहिर जहा तही शुन्यता छ

आँखाभित्र नलेखिएको अध्याय छ

परेलीमा अल्झिएका कथाहरू

कल्पना हुन् या यादहरू 

हत्केलामा खसेका थोपाहरू

आसु हुन् या यादहरू 

भूल भो, मनलाई ढाँटिएन

भूल भो, मनबाट आँटिएन

आफैलाई पिरोल्ने गल्तीहरू

दाग हुन् या यादहरू

हत्केलामा खसेका थोपाहरू

आसु हुन् या यादहरू 

आँखिझ्याल

फेसबुककाे खाेपीबाट

एकनास चियाउदा-चियाउदै

यि आँखा आँखिझ्याल बनिसकेछन् ।

यहाँबाट केवल देखिन्छन्-

रङ्गहरू, मुस्कानहरू

गोरेटोहरू, यात्राहरू

बादलहरू, उडानहरू ।

अरूका रङ्गीन भित्ताहरूले

थिच्दा रै'छन् 

आफ्ना कलिला सपनाहरू,

अरूका उज्याला तस्बिरहरूबिच

अपरिचित लाग्दो रै'छ 

आफ्नै अनुहार पनि।

यो 'अ'सामाजिक सञ्जालको जुगमा

सजिव आँखाभन्दा सुन्दर मानिन्छन्

निर्जीव आँखिझ्यालहरू ।

जिउनुमा लगाव हाेइन...

जिउनुमा लगाव हाेइन तर जिन्दगीकाे माया लाग्छ

भाग्नुछ खै को-को बाट ? अन्त्य खै कसलाई थाहा छ

हर चिजको मोल-मोलाई छ

हर खबर तलाई छ, मलाई छ

परालले बनेको छ दुनिया 

र हर एक हातमा सलाई छ

मुस्कुराउन नसकेनि, बेवशीको माया लाग्छ

जिउनुमा लगाव हाेइन तर जिन्दगीकाे माया लाग्छ

आँखा बन्द छैन, सब देख्छु

जोर कानले म सबथोक सुन्छु

सालिकझै शालिन बन्नुछ

जुगौदेखि नै म चुप छु

समयलाई किन्न नसकेनि, हर घडीको माया लाग्छ

जिउनुमा लगाव हाेइन तर जिन्दगीकाे माया लाग्छ

निभाउनुछ छातीको आगो

टुटाउनुछ आदर्शको धागो

झुठलाई सलाम गर्नुछ

सत्यलाई गाड्नुछ नाँगो

नैतिकतालाई जलाएनी, सम्झी सम्झी माया लाग्छ

जिउनुमा लगाव हाेइन तर जिन्दगीकाे माया लाग्छ

मौन अवधि

मनभित्र चर्को कोलाहल छ

मगजभित्र उग्र अन्तरद्वन्द छ ।

नदेखिने आगो छ

नसुनिने चित्कार छ ।

यो मौन अवधिमा

मौनता बाहेक सबथोक छ ।

सम्हाल्छ मन, थप जलनले

आरामले भएन, भएन मलहमले

सम्हाल्छ मन, थप जलनले

न यो आगो, न कुनै राँको

डढायो सब, एक नजरले

जोगाएर सास, बचाउनुछ आश

धड्कीरहन्छ, यत्ति कारणले

अँधेरीले फुक्छ उजेलीको शंख

यहि सिकाइरन्छ, चन्द्र ग्रहणले

एक गल्ती, हजार सजाय

आँखा खुलेपछि चाल पाए

एक गल्ती, हजार सजाय  

सानै पत्थरको चोट थ्यो काफि

पत्थरको पहाडमा निधार जुधाए

चुपचाप निदाउथ्यो अध्यारो शहर

उफ ! उजेलीको गीत गुन्गुनाए

मुश्किलले भएथे स्वतन्त्र हिजो

किन कैदमा आज फर्कि आए ?

साभार: https://sahityapost.com/kabyapost/kabya-post-ghazal/72432/ (२०७९-०२-०५)

पिर

टाउकोलाई आफ्नै 'पिर' छ

खुट्टाको मतलब छैन उसलाई ।

यि खुट्टाहरू हुन्

जो आफै-आफै लडिबस्छन् ।

युगौ भयो

मूर्ख खुट्टाहरूले 

अझै टाउको बोक्न छाडेका छैनन् ।

नजरबन्द

दिनभर घाममा हिडेपछि यि बाटोहरू 

आफ्नै घर फर्किनुपर्छ कि फर्किनु पर्दैन होला

महिनौसम्म ठिङ्ग उभिएपछि यि रूखहरू

छुट्टी लिएर कसैलाई भेट्न पुग्छन् कि पुग्दैनन् होला

यि चराहरू

यि पुतलीहरू

कहाँका नागरिक होलान्

कसको लागी काम गर्छन् होला ।

नदी बग्ने कार्यालय समय के होला

बतास बहन मासिक तलब कति लिन्छ होला

झरी झार्ने पासवर्ड कोसँग छ होला

ताराहरू कसको रिमोर्ट कन्ट्रोलबाट चल्छन् होला।

यसो बुझिल्याउदा !

स्वतन्त्रताको खुशीमा फनफनी नाच्दै 

पृथ्वी कतै निरन्तर बगीरहेछ 

आखिर मान्छे मात्र त रहेछ

आफ्नै नजरबन्दमा ।

नेपालमा goAML कार्यान्वयनको अवस्था र चुनौतीहरू

साभार: नेपाल राष्ट्र बैंक समाचार (भाद्र, २०७८)

मुक्तक-३९

ओठलाई झरीमा रूझाएपछि

एकफेर खुलेर मुस्कुराएपछि

बल्ल उज्यालो भो जिन्दगी 

मनभित्र पनि घाम उदाएपछि

सुन्दर शान्त नेपालदह !

होला नलेखिएको कथा होला
तर छोडिदेउ 
शान्त पानीमुनीको रातो कपटको कथा नलेख,
यो दहमा सद्भाव खल्बलिन सक्छ
भैगो, स्वाभिमान रेटिएको कथा नलेख ।

लेख्नुछ भने, मात्र तीन शब्द लेख
सुन्दर शान्त नेपालदह !
........................................

शताब्दीओैदेखि चुपचाप फुलिरहेछ 
गुलाबको बोटमा विभेदको अफिम
आउ, एक सर्को तानेर यो शान्तिको मजा लिउ ।

शताब्दीओैदेखि चुपचाप हुर्किरहेछ
पानीभित्र एकात्मक गोही 
गोहीले निल्नुअघि 
आउ अन्तिम सेल्फी लिएर रमाओैं ।

शताब्दीओैदेखि चुपचाप पुजिरहेकै त छौं
त्यहि गोहीको शालिक, श्रीपेज र जुत्ताहरू
आउ त्यहि जुत्तामुनीको धुलो बनेर फेरि निदाउ ।

शताब्दीओैदेखि चुपचाप, चुपचाप रहने आदेश छ
यो खलबल भए सामाजिक सद्भाव भत्किन सक्छ ।

यो महान, सुन्दर, शान्त नेपालदहमा
नहान ढुँगा
नउठाउ तरङ्ग
मुर्दा शान्ति खल्बलिने डर जो छ ।

(असार १६, २०७८ को 'शिलापत्र' बाट साभारः  https://shilapatra.com/detail/61534)

घुम्ने मेचमाथि अग्लो मान्छे

छ दशक घुम्दाघुम्दै दायाँ-बायाँ
रट्दारट्दै दिव्योपदेश भाका
धुदाधुदै जंगे पोशाक
भूपिको कविताबाट ब्युँझिएर
घुम्ने मेचमाथिको अन्धो मान्छेले 
अन्ततः जितेको छ म्युजिकल चियर
र बादल छुने गरी अग्लो न अग्लो बनेको छ ।

लोकतन्त्र ब्रान्डको अर्गानिक चिया
भर्खरै स्खलित भएको छ
उसले पिउने रक्सीको रित्तो गिलासमा
र कडा कक्टेल दर्शन पिउँदै
जवान- झन् जवान जिन्दगी जिउँदै
अग्लिदै-अग्लिदै बसेको छ मेचमाथि ।

यो मेचबाट हेर्दा-
नागरिकहरू छोटा-छोटा देखिन्छन्
उनीहरूको बुद्धि सानो देखिन्छ
हात पाखुरा मसिनो देखिन्छ
मान्छे-कमिला उस्तै देखिन्छन् ।

अग्लो मान्छेले देख्छ
आफूलाई मात्र जताततै
आकाशमा - दरबारमा
हावामा, पानीमा, हिमालमा
गाउँ-गाउँमा, टोल-टोलमा
बिजुलीका तारमा, पोलमा ।

अग्लिदै गएपछि दुख्नेछ उसको अग्लो ढाड
थामी नसक्नु हुनेछ लामो न लामो गर्धन
फोहोरी देखिनेछ कालो- नयाँ जुँगा
अनि फोहोर भित्ता भन्ठानेर 
उसको जीउभरी परेड खेल्नेछन्
कमिला बनेका नागरिकहरू 
जताततै टोक्नेछन्, जथाभावी चिल्नेछन्
अनि मेचबाट ढल्नेछ अग्लो मान्छे
र झर्नेछ धुलाम्मे धरातलमा ।

घुम्ने मेचमाथिको अग्लो मान्छेले
संविधान पन्छाएर पढेकै हो 
ठेलीका ठेली उखानशास्त्र
कहीँ न कहीँ त लेखिएकै होला-
'सबैभन्दा अग्लो बाँस, सबैभन्दा पहिला काटिन्छ ।'

साभार: शिलापत्र, २०७७ चैत्र ९ (https://shilapatra.com/detail/53903)

कुछ बाकि रेह गया (हिन्दी गजल)

पुरी समन्दर की थी लम्बी सफर, मगर कुछ बाकि रेह गया
केहना था जो किसीसे, वहि सबकुछ बाकि रेह गया

हम मिले, हँसे, गुन्गुनाए पल, होकर बेपरवाह–बेपरवाह
दिन तो ए भी वहि जेसा, लेकिन आज कुछ बाकि रेह गया

तुम्हे छुकर मेहसुस किया कर्तेथे कि मे भी जिन्दा हु कहि
आज हम न जिन्दा, न मृत, लग्ता हे सास कुछ बाकि रेह गया

मिलुँगा एकदिन ओ चाँद से भि, या खो जाउँगा यहि अन्धेरेमे
जिन्दगी ठेहरा–ठेरहा सा, अभि भि तलास कुछ बाहि रेह गया

ह्यप्पी न्यु इयर !

मन, महिनाजस्तो 

छाती, वर्षजस्तो  ।

मनले छातीलाई भन्यो

किरायामा बस्दिन अब ।

महिनाले वर्षलाई भन्यो

तिमिलाई भेट्दिन अब ।

हर नया वर्षमा

न मन खुशी छ

न छातीलाई आराम छ ।

यो वार्षिक बिछोडमा

कसरी सेलिब्रेट गरू म नयाँ वर्ष ?

कसरी भनु - ह्यप्पी न्यु इयर ?

(साभार २०७७, पुष: https://www.sahityapost.com/?p=25064)